Ebola veroorzaakt naast dodelijke slachtoffers ook grote maatschappelijke en economische schade: angst, prijsstijgingen, gebrek aan medische zorg voor alle patienten. Een ramp naast de ramp.

Tommy Trenchard for Caritas

Het eerste geval van kinderhandel is al gerapporteerd. Een zestienjarig meisje was gedwongen haar tweejarig kind, net genezen van ebola, af te staan. Onderweg naar het vliegveld, waar een vlucht naar Amerika klaar stond, is de peuter onderschept en in veiligheid gebracht.

Rampen zijn hoogtijdagen voor kinderhandelaren. Kinderen van wie de ouders zijn overleden aan ebola komen op straat terecht, zonder enige bescherming. Cordaid´s partnerorganisatie Caritas doet zijn uiterste best om gezinnen voor hen te vinden, maar dat valt niet mee, zegt fr. Peter Konteh, hoofd van Caritas Freetown. De directe familie is vaak te bang voor besmetting.

Angst

Bang voor besmetting zijn ook de verpleegkundigen, en begrijpelijk. 170 gezondheidsmedewerkers zijn besmet geraakt. 81 van hen zijn overleden. Veel gezondheidszorgcentra in afgelegen gebieden zijn gesloten wegens gebrek aan beschermende materialen en gebrek aan personeel. Angst heerst ook onder de patiënten, waardoor zij soms ook wegblijven.

Zwangere vrouwen, mensen met malaria of HIV krijgen nu niet de zorg die ze nodig hebben. Hoeveel doden hierdoor vallen, houdt niemand bij.

De gevolgen van de epidemie drukken inmiddels zo zwaar op de bevolking van Sierra Leone dat we gerust mogen spreken van een tweede ramp naast de ramp.

Reisverbod

Overheidsmaatregelen die noodzakelijk zijn om verspreiding van de ziekte te voorkomen drukken zwaar op de mensen.

Zo zijn alle vormen van bijeenkomsten verboden. Door talloze checkpoints kunnen mensen uit de steden niet meer naar dorpen afreizen. Dat betekent dat mensen elkaar niet meer kunnen ontmoeten om informatie en koopwaar uit te wisselen. Markten mogen niet meer gehouden worden. Handelaren durven het niet meer aan om verschillende dorpen aan te doen en verliezen inkomsten.

Prijsstijgingen

Vooral in de afgelegen dorpen hebben mensen tekort aan eten. Voedsel is inmiddels zo duur geworden dat een lokale boer zelf geen eten meer kan kopen, laat partnerorganisatie NMJD weten. De prijs van een zak rijst is gestegen van 30 naar 40 euro.

Van 19 tot 21 september werden mensen geacht helemaal hun huis niet te verlaten. Drie dagen niet werken – voor de armsten kan dat betekenen: drie dagen niet eten.

Economie

Internationale organisaties hebben veelal hun activiteiten gestaakt, waardoor veel mensen hun baan verloren hebben. De partnerorganisaties van Cordaid rapporteren dat hun mensen moeite hebben om naar andere landen te reizen. Men wil geen zaken doen met mensen uit een ‘ebola-land’.

Cordaid’s partnerorganisatie SEND laat weten dat de bedrijfjes in de microkredietprogramma’s nu onmogelijk hun leningen kunnen terugbetalen. Mensen hebben het gebied verlaten of gebruiken de lening nu om eten te kopen. In enkele gebieden eten boeren noodgedwongen de rijst op, die ze hadden willen zaaien.

Onrust

De maatschappelijke schade van ebola is groot. Mensen hebben familie en vrienden verloren en vaak niet goed afscheid kunnen nemen op de manier die zij gewend zijn. Er is veel wantrouwen ontstaan – wie ebola overleefd heeft, krijgt niet voor niets een certificaat mee als blijk van goede gezondheid. En de stress veroorzaakt door onzekerheid en gedwongen thuis blijven heeft al op enkele plaatsen tot kleine opstandjes geleid.

Ramp naast de ramp

Zodra de epidemie is uitgewoed en restricties zijn opgeheven zullen we pas goed kunnen zien hoe groot de schade is die ebola heeft aangericht. Hoe groot die precies is, is niet te voorspellen. Het enige is dat zeker is, is dat die vele malen groter is dan het aantal mensenlevens die ebola gekost heeft.