Cholera-uitbraak in Jemen steeds rampzaliger

Op 12 juni 2017 berichtten we op onze website dat hulporganisaties de noodklok luidden over de cholera-uitbraak in Jemen. We vermeldden toen 800 dodelijke slachtoffers en ruim 100.000 zieken. Ruim twee maanden later is de situatie dramatisch verslechterd: 2.000 doden en ruim 500.000 mensen ziek. En iedere dag komen er tot 7.000 zieken bij. De epidemie zal naar verwachting exponentieel blijven groeien zolang de burgeroorlog aanhoudt. In Jemen voltrekt zich de grootste humanitaire ramp van dit moment. Hulpverleners ter plekke redden wat er te redden valt in een land dat politiek, economisch en humanitair steeds verder afglijdt.

Cholera wordt veroorzaakt door de bacterie vibrio cholerae die zich verspreidt via verontreinigd voedsel of vervuild drinkwater. De bacterie is niet acuut bedreigend voor mensen met een normaal functionerend afweersysteem. Maar de bevolking van Jemen is ernstig verzwakt door langdurige honger, dorst en slechte hygiëne. Honderdduizenden mensen balanceren op de rand van de dood. Het zijn vooral kinderen onder de 15 en ouderen boven de 60 met een door ondervoeding slecht functionerend afweersysteem die sterven aan cholera. Aanhoudende diarree onttrekt razendsnel zoveel vocht aan het lichaam dat de dood binnen een paar uur kan intreden. Acuut medisch ingrijpen is noodzakelijk om levens te redden.

Cholera is relatief makkelijk te genezen bij snelle medische interventie. Maar het ingestorte medische zorgstelsel in Jemen is niet opgewassen tegen de toename van het aantal ziektegevallen met 5.000 tot 7.000 per dag. Ziekenhuizen en klinieken zijn beschadigd of buiten gebruik geraakt door het geweld, er is een nijpend tekort aan medicijnen doordat invoerhavens en infrastructuur ernstig beschadigd zijn en het schaarse medische personeel dat er is, heeft al een jaar geen salaris meer gehad omdat de economie plat ligt. Hulporganisaties verwachten een stijging van het aantal zieken tot wel 700.000 aan het eind van dit jaar, een verzesvoudiging in een half jaar tijd. Ziekenhuizen puilen uit, buiten het ziekenhuis liggen mensen aan het infuus in een auto of op straat. De noodklok klinkt steeds luider. Maar alleen politieke stabiliteit kan het tij doen keren.

Jemen, Sab’een Hospital/Unicef

Verscheurd door burgeroorlog

De nu twee jaar durende burgeroorlog heeft Jemen diepgaand ontwricht. De Arabische Lente bracht de leider Ali Abdullah Saleh ten val na 30 jaar heerschappij. Abdrabbuh Mansour Hadi volgde hem op, gesteund door Arabische buurstaten. Maar opstandige partijen bleven Ali Abdullah Saleh steunen. De bloedige burgeroorlog die ontstond is steeds verder geëscaleerd door de inmenging van buurstaten en andere bewegingen.

Geen van de vechtende partijen boekt militaire winst, maar de verwoesting gaat onverminderd door. Talloze bombardementen zorgen voor veel burgerslachtoffers, en nog steeds escaleert het conflict, het aantal luchtaanvallen is dit jaar gestegen met 56% ten opzichte van 2016. Door blokkade van de voor Jemen cruciale aanvoerhaven is de invoer van levensmiddelen gestagneerd in een land dat voor zijn voedselvoorziening bijna geheel afhankelijk is van import. Internationaal lijkt Jemen een vergeten land, verdwenen van de politieke kaart, terwijl de grootste humanitaire ramp van dit moment zich daar voltrekt. Cholera krijgt vrij spel in de ontstane chaos en desintegratie.

Verstrekking van schoon drinkwater, Jemen/Unicef

Opschaling noodhulp

Toch zijn er lichtpuntjes. Een nieuwe vracht met 86 ton medische hulpmiddelen en 264 ton voedsel en watercontainers is het land binnengekomen. Diverse organisaties schalen hun hulpverlening op om de ergste nood te ledigen. Zo behandelt Rode Kruis nu patiënten in 19 gezondheidscentra door het toedienen van vocht via het infuus en het toedienen van antibiotica. Ook deelt de organisatie chloortabletten uit waarmee mensen zelf hun water reinigen. Save the Children is thans actief in 14 cholerabehandelingscentra en behandelt op meer dan 90 plekken kinderen tegen uitdroging. Ook CARE Nederland, Oxfam Novib, Stichting Vluchteling en Unicef zorgen met steun van Giro555 voor schoon drinkwater, mobiele medische teams geven medische zorg aan moeders en kinderen, ziekenhuizen en gezondheidscentra krijgen medicijnen en de bevolking krijgt hulp met wederopbouw na verwoestingen.

Onder uiterst moeilijke omstandigheden doen de hulpverleners wat ze kunnen om zoveel mogelijk levens te redden. Al lopen ook bij hen de frustraties en gevoelens van onmacht steeds verder op. De woorden van Jolien Veldwijk, hulpverlener van Care Nederland in Jemen, zeggen alles: “80% van de bevolking heeft humanitaire hulp nodig, maar wij zijn niet in staat om iedereen te helpen. We moeten onmogelijke keuzes maken, pijnlijke keuzes. Degene die morgen dreigt te sterven, laat je wachten, omdat er honderden anderen zijn die vandaag zullen sterven als je niets doet”.

Bronnen: Rode Kruis, Care Nederland, Unicef, Save the Children, Oxfam Novib, Stichting Vluchteling, Statnews, Acaps, BBC, Humanity House.