Ze zitten knus met z’n tweetjes, dicht tegen elkaar aangekropen, om op te drogen van hun duik in de rivier. “We wilden heel graag naar dit zomerkamp”, zegt de 12-jarige Alena. “Dan konden we eindelijk weer tijd met elkaar doorbrengen”, aldus leeftijdsgenootje Karina. Het is warm in de West-Oekraïense provincie Zakarpatja. De meiden hebben zich, zoals alle kinderen, opgefrist door in het kabbelende beekwater te springen. Dankzij dit kamp kunnen ze elkaar weer ontmoeten.

Voor kinderen is het ergste van het conflict niet het geluid van het schieten of de bommen, maar de eenzaamheid. In de afgelopen maanden dronken de vriendinnen slechts één keer samen een colaatje: op de verjaardag van Alena. Het feestje vond plaats nabij het metrostation in hun woonplaats Charkiv, een stad waar elke nacht bombardementen plaatsvinden. Daar konden ze elk moment schuilen onder de grond, mocht het nodig zijn. “Hier op het zomerkamp is geen luchtalarm en het is veilig. We hebben al uren gekletst”, lacht Alena.

“Hier op het zomerkamp is het veilig, we hebben al uren gekletst.”
_{Alena (12), links}

Onze lente en zomer zijn gestolen
“Onze kinderen zijn bang om de straat op te gaan”, zegt Saïda, de moeder van Karina, die als begeleider met de dames meereist. “Hun kindertijd is van hen afgepakt.” Daar is Yevgeniya Pavlova het mee eens. “Onze lente en zomer zijn gestolen”, zegt de directeur van de All-Ukrainian Foundation for Children’s Rights (AUFCR). Namens deze ngo zet zij zich al twee decennia in voor kinderrechten in Oekraïne. Met steun van Plan International, als één van de samenwerkende hulporganisaties achter Giro555, heeft AUFCR haar programma’s kunnen uitbreiden.

Nieuwe vrienden maken
De vele ontheemden brachten Yevgeniya op het idee om zomerkampen voor kinderen te organiseren in het westelijke deel van Oekraïne. “We willen hen een stukje van de zomer teruggeven”, zo omschrijft ze de doelstelling van het kamp.” De kinderen hebben de vreselijkste dingen meemaakt, maar fleuren tijdens het zomerkamp weer op. Zoals Yulia (12), die afgelopen voorjaar wekenlang in de schuilkelder doorbracht in haar dorp. Volgens haar moeder heeft Yulia de laatste tijd veel gehuild. “Ze lacht vandaag veel vaker”, zegt ze. Die avond gaat haar dochter een kaartspel spelen met leeftijdsgenoten, nieuwe vriendinnen. “Het is hier goed”, glundert het meisje.

Schoolpsycholoog
De kinderen komen uit ‘dorpen die niet meer bestaan’, zoals Olena Zjiliajeva het uitdrukt. Volgens de schoolpsycholoog uit Mykolajiv verandert het conflict in Oekraïne hen. “Veel kinderen nemen in gewicht toe. Dat komt door de stress. Sommige kinderen zijn stiller, wat ineengedoken; andere kinderen zijn juist agressief. Veel kinderen huilen meer dan voorheen.” Het kamp moet de kinderen ‘een gelukkige ervaring’ geven, vindt de psycholoog. Zo kan worden voorkomen dat ze een trauma ontwikkelen. “De ervaring hier geeft hen kracht om daar waar ze vandaan komen te functioneren. Ze beginnen langzaamaan te ontspannen en vooruit te kijken naar activiteiten, zoals picknicken bij de rivier of dansen en zingen.”
_{[tekst loopt door onder de foto]}

Terug naar huis
Tijdens het zomerkamp wil Yevgeniya Pavlova de ouders graag overtuigen om – tijdelijk of permanent – in het veilige westen van Oekraïne te blijven. Sommige gezinnen moeten terug naar het conflictgebied. Voor hen organiseert ze educatieve activiteiten, zoals een spel waarmee je leert wat je doen moet als je landmijnen of explosieven tegenkomt in de buurt van huis of school. Veel andere moeders hebben wel oren naar een verhuizing. Zo grijpt Saïda, de moeder van de 12-jarige Karina uit Charkiv, haar verblijf in het zomerkamp aan om serieus na te denken over de toekomst. Ze had gedacht dat er in het westen van het land problemen zouden ontstaan omdat ze in het dagelijks leven Russisch spreken – terwijl in de omgeving van het zomerkamp vooral Oekraïens gesproken wordt. Dat is niet het geval, weet ze nu. “De mensen hier zijn heel vriendelijk. Ze antwoorden gewoon in het Russisch.” Ook een vertrek naar één van de buurlanden, dat ze altijd uitsloot, behoort inmiddels tot de mogelijkheden. “Mijn dochter is intelligent en kan alles bereiken”, zegt ze. “Wat ze vooral nodig heeft, is vrede.”

_{Foto’s: Katya Moskalyuk}