Met mijn handen diep in mijn zakken, mijn gezicht verborgen in een dikke sjaal en gehuld in wel 4 laagjes kleding plus een dikke jas loop ik door de winkelstraat van Voorburg. Kleine sneeuwvlokjes vallen op mijn neus. Uit de plaatselijke bakker komt de geur van speculaas en de bloemist is los gegaan met kerstversiering. Het is mistig, waardoor de feestverlichting een zacht licht verspreid over de straat.

Ik ben weer thuis. Althans.. fysiek ben ik er weer, maar mijn hoofd is nog in Liberia. Pas nu ik thuis ben, realiseer ik me wat ik allemaal heb meegemaakt. Ik heb nog nooit in een noodsituatie gewerkt waar de dood zo dichtbij was, maar waarbij de brenger van die dood zo onzichtbaar. Er is geen verwoesting van huizen, scholen en infrastructuur door een superorkaan. Er is geen aardbeving geweest die in een klap gezinnen dakloos maakte en kinderen wees. Zelfs geen oorlog die stromen mensen op de vlucht liet slaan naar een tijdelijk onderkomen.

Ebola vraagt om inlevingsvermogen en de wil om de ramp in zijn volle omvang te zien. Ebola gaat zo veel verder dan mensen in beschermende pakken, chloor sprayende ‘maanmannetjes’ of ebola behandelcentra. Het gaat om families die verscheurd worden door een vreselijke ziekte. Het gaat om de angst die verlammend werkt op gemeenschappen, zorgverlening en vrijwel elk aspect van de samenleving. Zoals iemand in Liberia tegen mij zei: “Wij zijn gewend aan oorlog. Geweld heeft ons jarenlang in zijn greep gehad en bracht dood en verderf. Ebola doet dat ook. Bij de oorlog zag en hoorde je de dood tenminste nog aankomen. Als je ontploffingen of het geratel van geweren hoorde, dan wist je dat je zo snel mogelijk een veilig heenkomen moest zoeken. Ebola is een onzichtbare en geruisloze sluipmoordenaar. Je ziet en hoort het niet, maar het kan overal opduiken.”

Ebola dook op in een gecompliceerde en fragiele samenleving. Liberia is nog aan het herstellen van jarenlange burgeroorlog. Zeker in de dorpen heerst een gesloten cultuur waar traditionele gebruiken de boventoon voeren. De Liberianen zijn fysiek ingesteld en zeer sociaal. Ebola dwong de Liberianen om alles te laten wat zo diep verankerd was. Mensen mochten elkaar niet meer aanraken, niet meer helpen, je buurvrouw kon je amper vertrouwen (want had ze misschien ebola?), de omgangsvormen met ziekte en dood moesten worden aangepast en hetgeen dagelijks gegeten werd (bushmeat) mocht niet meer.

Vertaal dit naar Nederland: er mag vanaf vandaag geen brood (Nederlands voorbeeld voor bushmeat) meer gegeten worden, daar kan je dood aan gaan namelijk. Je kind mag niet meer naar school of het kinderdagverblijf, want die is gesloten. Je mag niet meer buiten de stadsgrens reizen, dus naar je werk kan je niet meer. Verjaardagen, naar de film, uit eten, met de buurvrouw koffie drinken op een terras… mag allemaal niet meer. Je dierbare overledene kan niet de liefdevolle begrafenis krijgen die hij of zij verdient. Als je kind een zware griep krijgt, kan je niet naar de dokter. Sterker nog: je kan er niet eens meer bij om je kindje te troosten. Ik ben benieuwd hoe we het er vanaf zouden brengen met elkaar.

In Sierra Leone kunnen kinderen al meer dan een half jaar niet naar school

Terwijl ik in Liberia mijn best deed om het verhaal van de getroffen mensen te vertellen, voerde Nederland actie. En hoe! De actie ‘Stop Ebola’ kwam tot leven op scholen, bij bedrijven, in kerken en in huiskamers. De teller staat nu op ruim € 9 miljoen. Voordat ik weer terug keer naar het dagelijks leven, rest mij nog één taak: u te bedanken voor uw steun, betrokkenheid en inlevingsvermogen. Ik heb met eigen ogen kunnen zien hoe nodig die steun is. Ik heb gezien hoe wreed en onverbiddelijk ebola is. Deze ramp kent geen grenzen en maakt geen onderscheid tussen rassen, leeftijden, achtergrond of religie. Het kan iedereen treffen, ook u en mij.

In mijn blogs heb ik geprobeerd om de ramp te verwoorden. Dat leverde pittige verhalen op, die nog dagelijks in mijn hoofd rondspoken. Ook al is de ebola actie nu ten einde, de ramp is dat nog zeker niet. Dank u wel dat u mijn blogs gevolgd heeft de afgelopen weken. Ik vrees dat we elkaar weer tegen gaan komen de komende tijd. De wereld is er niet fraaier op geworden. Zoals UNICEF het zo treffend verwoord: “De wereld brandt, maar kinderen hebben hem niet aangestoken”. Ik ga weer in Nederland achter mijn bureau zitten om alle rampen voor kinderen en hun families te delen met het Nederlands publiek. Maar mijn koffer zal ten alle tijden klaar staan om weer voor u op pad te gaan en verslag te doen.

Sabine

Sabine Copinga (40) is persvoorlichter en storyteller bij Save the Children. Ze was van 8 november t/m 29 november in Liberia om verslag te doen van de ebola-ramp voor Giro 555.