Hulpverleners willen hulpgeld zo efficiënt mogelijk besteden, zodat ze zoveel mogelijk leven kunnen redden. Dat kost geld, veel geld. Met name in een land als Zuid-Soedan. Hoe zit dat?

Hulpverlening in Zuid-Soedan, een land verscheurd door oorlog, droogte en honger, is duur. Dat komt vanwege de uitgestrektheid van het land, slechte infrastructuur en geweld. Bekijk hier de reportage van correspondent Bram Vermeulen bij NOS hierover.

Nederlanders hebben tot nu toe ruim 33 miljoen euro gegeven aan Giro555 voor slachtoffers van hongersnoden in verschillende landen. Daarvan gaat ongeveer 8,5 miljoen (27 procent) naar hulp in Zuid-Soedan. In dit land zetten Cordaid, ICCO/Kerk in Actie, Nederlandse Rode Kruis, Oxfam, Plan, Save the Children, Stichting Vluchteling en Terre des Hommes zich met dit geld in voor hulp.

Waarom hulp duur is

Zuid-Soedan is groot, met veel gebieden waar hulp nodig is. Ook is de infrastructuur slecht en is reizen door het conflict in veel gebieden gevaarlijk. Het vervoer moet worden beveiligd. In sommige gebieden is niks aanwezig, wat betekent dat alles moet worden geïmporteerd of ingebracht van buiten, vaak via de lucht. Dat is kostbaar.

En niet alleen het vervoer, maar ook de organisatie op de plek van ontvangst, de verdeling van goederen of droppings, is kostbaar. Zonder organisatie op de locatie zouden droppings leiden tot conflict, corruptie, en zou de hulp niet terecht komen bij de meest kwetsbare mensen. Om corruptie tegen te gaan, moet vooraf met lokale leiders en organisaties in kaart worden gebracht welke hulp waar nodig is en achteraf gekeken worden of de hulp de juiste mensen heeft bereikt.

Systemen als voedselbonnendistributie vereisen een goede screening van de markten, van verkopers en van de mensen die in aanmerking komen voor de bonnen. Fraude moet worden voorkomen. Dit alles leidt tot hoge kosten voor personeel en logistiek.

Hulp is meer dan voedsel en medicijnen

Hulpgoederen en diensten zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De kosten van noodhulp bestaan dus niet alleen uit het aanschaffen van noodhulpgoederen, maar ook aan het transport, en personeel voor het verstrekken van de hulp.

Stichting Vluchteling heeft bijvoorbeeld 800.000 euro beschikbaar voor het programma in de afgelegen regio Unity State, waar ernstige voedseltekorten zijn. De hulp hier bestaat uit de inkoop van goederen als medicijnen, therapeutische voeding en medische apparatuur. Om deze hulp op een veilige en deskundige manier te kunnen geven, maken de hulpverleners ook kosten voor artsen, verpleegkundigen en andere hulpverleners.

Stichting Vluchteling geeft in dit programma 20% uit aan medische hulpgoederen en 50% aan kosten voor deskundige hulpverleners. Bij gespecialiseerde medische hulp bestaat een groot deel van de kosten uit personeelskosten. Het overige deel van het geld gaat naar transportkosten voor het materiaal en de mensen en ondersteuning vanuit het veld- en landenkantoor, om de hulp mogelijk te maken.

Soorten hulp op een rij waar Giro555-geld aan wordt besteed

Hulporganisaties verlenen verschillende soorten hulp in Zuid Soedan:

• Voedselhulp: uitdelen voedsel en voedingssupplementen (specifiek bijvoeding van ernstig ondervoede kinderen, zwangeren, borstvoeding gevende vrouwen), voedselbonnen of multifunctionele bonnen voor voedsel alsook andere items als zeep en huishoudelijke artikelen, geldelijke bijdragen, voorlichting over voeding over jonge kinderen aan verzorgers.
• Water en sanitatie: herstel en constructie van waterbronnen, pompen, latrines, uitdelen van hygiëne kits, geven van hygiënevoorlichting en training, trainen van water comités, sanitatie en hygiëne faciliteiten in scholen.
• Gezondheidszorg: basisgezondheidszorg, mobiele teams voor geïntegreerde levensreddende hulp
• Levensonderhoud/voedselveiligheid: uitdelen van droogtebestendige zaden, vis- en landbouwgereedschap, distributie overlevingskits, geld voor werk.

Houdt noodhulp het geweld in Zuid Soedan in stand?

Geweld wordt niet beëindigd door noodhulp. En de overheid van Zuid-Soedan neemt geen verantwoordelijkheid voor eigen burgers. Er moet daarom door alle partijen en de internationale gemeenschap gewerkt worden aan een oplossing, om zo snel mogelijk een eind te maken aan de strijd.

Maar we kunnen niet wegkijken als mensen sterven. Iedereen heeft recht op een humane en gelijke behandeling, onder alle omstandigheden. Voor hulporganisaties is het Humanitarian Imperative leidend: hulp is onpartijdig, onafhankelijk en neutraal. Zij geven hulp zo deskundig en goedkoop mogelijk en we doen er alles aan om het misbruik van hulpgoederen te voorkomen. Het is hartverwarmend dat zoveel mensen in Nederland dit ondersteunen, door geld te geven aan Giro555.

Hoe kunnen we werken aan structurele oplossingen?

Noodhulp is een noodzakelijk kwaad. Veel beter zou het zijn als we zo’n erge crisis konden voorkomen. Hulporganisaties pleiten niet voor niets onvermoeibaar voor het aanpakken van onderliggende oorzaken, van conflicten en van klimaatverandering. Ook helpen ze in landen om lokale hulpcapaciteit op te bouwen. Ontwikkelingshulp die oorzaken aanpakt kost veel minder dan noodhulp in crisissen, volgens berekeningen van de VN is noodhulp zelfs zeven keer duurder.  Het liefst zouden we Giro555 overbodig maken!

Rapporteren over bestedingen

Over de uiteindelijke bestedingen van de hulporganisaties achter Giro555 wordt een jaar na de ramp een inhoudelijke en financiële rapportage opgeleverd. Hierin staan de uitgaven per organisatie toegelicht. Na drie maanden komt er een update over de hulp, na zes maanden komt er een uitgebreidere update over de hulp met de eerste officiële financiële cijfers.