Drie jaar noodhulp in Oekraïne: veel bereikt, maar steun nog altijd hard nodig

De start van het conflict op 24 februari 2022 zette het leven van Oekraïners volledig op zijn kop. Miljoenen mensen sloegen op de vlucht, en ook mensen die bleven hadden dringend hulp nodig. Sinds het begin van de Russische invasie heeft hulporganisatie Cordaid miljoenen Oekraïners ondersteund door noodhulp te bieden en aan lange-termijn oplossingen te werken via lokale zusterorganisaties.

Eind 2024 waren meer dan 3,7 miljoen mensen binnen Oekraïne ontheemd, terwijl nog eens meer dan zes miljoen hun toevlucht in het buitenland zochten. De oorlog heeft een enorme impact gehad op de economie, huisvesting, infrastructuur en de mentale gezondheid van de bevolking.

Steeds meer families moeten omgaan met het verlies van dierbaren, vooral echtgenoten, zonen en vaders. Ondertussen hebben veteranen grote moeite om terug te komen in de samenleving.

Na de grootschalige invasie mobiliseerden Cordaids Oekraïense partners uit het Caritas-netwerk zich snel om noodhulp te bieden in de zwaarst getroffen regio’s. Sindsdien hebben ze bijna 5 miljoen mensen binnen en buiten Oekraïne kunnen helpen.

Cordaid financiert de projecten van Caritas Oekraïne via de Giro555-actie voor Oekraïne.

De belangrijkste activiteiten van Cordaid in Oekraïne:

• Noodhulp: Basisvoorzieningen voor ontheemden en bewoners van de door oorlog getroffen gebieden in het oosten.
• Waterherstel: Reparatie van beschadigde watervoorzieningen en waterzuiveringsinstallaties om toegang tot schoon water te garanderen.
• Gezondheidszorg: Oprichting van acht medische centra met eerstelijnszorg, psychosociale ondersteuning en palliatieve zorg.
• Herstel van levensonderhoud: Hulp aan ondernemers door middel van zakelijke trainingen en startkapitaal.

Natalia Shupyk komt uit Bachmut. Natalia: “We zijn alles kwijtgeraakt tijdens de aanvallen. Mijn man is ook gestorven in de oorlog. Ik ben mijn been verloren door de bombardementen. Ik heb een prothese gekregen en ben met mijn zoon naar het westen gereisd. De mensen van het Caritas-centrum hier zorgen heel goed voor ons.” Zoals in veel conflicten lijden mensen in kwetsbare situaties het meest. In Oekraïne hebben duizenden ouderen hun thuis in het oosten verlaten, maar velen blijven alleen achter terwijl de jongere familieleden verder trekken naar het buitenland. Voor hun overleving zijn ze vaak afhankelijk van hulporganisaties.

“Dit is mijn thuis”

Zoals Petro Hryhorovych, een 76-jarige oud-bouwvakker uit Cherson. “Mijn dochters zijn in Polen, mijn zonen in Rusland en Canada. Ze bellen me wel, maar vandaag is een moeilijke dag. Het is precies een jaar geleden dat ik mijn vrouw verloor,” zegt Petro met tranen in zijn ogen. “We hebben bombardementen overleefd en de winter doorstaan zonder verwarming. Uiteindelijk kreeg ze een hartaanval.”

Na deze tragedie begon zijn lange en moeilijke reis. Vrijwilligers brachten Petro naar Odessa, waar hij een maand in een ziekenhuis doorbracht wegens een ernstige infectie in zijn been. Het been moest uiteindelijk geamputeerd worden. Later werd hij naar een Caritas-centrum in het westen van het land gebracht. “Ik wist niet eens waar ik heen ging. Maar de medewerkers en verpleegkundigen hier zijn fantastisch. Ik heb nog nooit zulke lieve mensen ontmoet. Toen ik hier aankwam, voelde ik me waardeloos. Nu voel ik me weer mens. Dit is mijn thuis. Hier blaas ik mijn laatste adem uit.”

Als hij hoort dat het zorgcentrum ook met Nederlandse donaties is gefinancierd, schieten de tranen hem opnieuw in de ogen. “Ik hoop dat mensen in Nederland deze ellende nooit hoeven mee te maken. Toch helpen ze anderen die wel in de ellende zitten. Dat is echte goedheid. Ik heb altijd gebeden voor mijn volk. Nu bid ik ook voor de mensen in Nederland.”

Omgaan met extreme trauma’s

In een voormalig militair complex in de bossen buiten Drohobytsj runt Caritas het Nazareth Centrum, waar zo’n 140 mensen de nodige steun vinden, waaronder oorlogsveteranen die worstelen met verslaving, ontheemde families en mensen met ernstige verwondingen of ziekten.

“Ik heb een jaar gevochten. Thuiskomen was heel moeilijk voor me en ik begon drugs te gebruiken”, zegt de 27-jarige veteraan Roman. “Oorlog is een heel andere realiteit. Thuis voelde alles vreemd. Ik zag geen uitweg. Mijn leven gleed uit mijn handen.”

Na meerdere mislukte pogingen van vrienden en familie om Roman uit zijn dal te trekken, werd duidelijk dat hij het niet zou redden zonder professionele psychologische steun. Die vond hij bij Caritas in Drohobytsj. “Ze namen me bij de hand en wezen me de weg. Ik had het nooit alleen gekund. Hier vind ik begeleiding en kracht. Ik leer omgaan met mijn trauma en ik leerde opnieuw leven.”

Het Nazareth Centrum biedt ook onderdak aan ontheemde families. Olia en haar vier kinderen vluchtten uit de regio Dnipro nadat ze hun huis en bijna al hun bezittingen verloren. “We konden nergens naartoe. Caritas verwelkomde ons en gaf ons een plek in de gemeenschap. Ik wil mijn verhaal delen om anderen gerust te stellen. Ik dacht dat er geen hulp was, maar hier besefte ik dat er altijd mensen zijn die je een dak boven je hoofd en eten geven”, vertelt Olia.

Veerkracht en zelfredzaamheid

Wanneer een noodsituatie jarenlang voortduurt, moeten hulporganisaties hun projecten ook aanpassen aan de langetermijn behoeften van de bevolking. Naast acute hulp, zoals voedsel en onderdak, richten zij zich op economische versterking en zelfredzaamheid.

Oleksandr Manevych runt een bedrijf in isolatiematerialen bij Lviv en neemt deel aan het REMARKET-programma van Caritas Oekraïne. Dit initiatief helpt 150 kleine en middelgrote ondernemingen van ontheemden met hun bedrijfsvoering en inkomen.

“Ik kom uit Mykolaiv en werk sinds 1993 in de bouw. Voor de invasie lag mijn markt vooral in Rusland. Ons product is kosteneffectief en wordt gebruikt in kleuterscholen en ziekenhuizen. In Mykolaiv werd een ziekenhuis geraakt door een raket, en alleen de muren met mijn panelen bleven overeind.”

Nu hij weer twaalf mensen in dienst heeft, is Oleksandr goed op weg zijn bedrijf weer helemaal op volle sterkte te krijgen. Maar het vinden van nieuwe klanten blijft een uitdaging. “De marketing is het moeilijkste gedeelte. Hoe laat je mensen weten dat je er bent als je nieuw bent in een nieuwe regio? We werken met hart en ziel aan het bedrijf en zijn trots op ons product. Daarom zal het zeker zijn weg naar de markt vinden.”

‘Samen in actie voor Oekraïne’

De samenwerkende hulporganisaties startten op 28 februari 2022 de campagne ‘Samen in actie voor Oekraïne’ om geld in te zamelen om zoveel mogelijk mensen te kunnen helpen. Deze actie liep meer dan een jaar door, tot 1 april 2023 en leverde meer dan 184 miljoen euro op. Hulporganisaties achter Giro555 blijven hulp bieden in Oekraïne.

Credits foto’s: Cordaid/Mickael Franci.